Καθώς γνωρίζουμε τους ανθρώπους γύρω μας, η επαφή μας μαζί τους μας δημιουργεί μια αίσθηση οικειότητας. Αυτή η αίσθηση είναι ενίοτε αποκαλυπτική αλλά εξίσου, αν όχι περισσότερο, μια ψευδαίσθηση. Όσο η οικειότητα μεγαλώνει, τόσο μπορούμε να προβλέπουμε τις κινήσεις, τη συμπεριφορά και τα λόγια του οικείου προσώπου, όμως πολύ περισσότερο χανόμαστε μέσα στην ψευδαίσθηση. Ποια είναι όμως αυτή;
Είναι ακριβώς η εικασία μας ότι γνωρίζουμε σε βάθος τους ανθρώπους που συναναστρεφόμαστε. Χωρίς να το καταλαβαίνουμε, προβαίνουμε σε πολλά συμπεράσματα με βάση όσα ξέρουμε γι' αυτούς, ενώ δε μας περνάει απ' το μυαλό ίσως ότι υπάρχουν πολλά μυστικά, τα οποία μας κρύβουν. Και είναι επόμενο να μας τα κρύβουν, διότι ο καθένας θέλει τον προσωπικό του χώρο και κάποιες σκέψεις για τον εαυτό του. Όσο δεδομένο κι αν θεωρούμε κάποιον άνθρωπο, κρύβονται μέσα του πολλά περισσότερα απ' όσα μπορούμε να φανταστούμε.
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, αυτό συμβαίνει στον μέγιστο βαθμό απέναντι σε ανθρώπους που ξέρουμε για μεγαλύτερο διάστημα: πάνω απ' όλους, στους γονείς μας. Επειδή συνήθως η σχέση μας μαζί τους είναι άμεση και βαθιά, σπάνια υποπτευόμαστε πως υπάρχει ένας άλλος κόσμος που δε μας αποκαλύπτεται. Έπειτα έρχονται τα αδέρφια και οι καλύτεροι φίλοι μας. Από εκεί και πέρα όμως, όσον αφορά τους γνωστούς μας και τις περιστασιακές παρέες μας, πάντα έχουμε μια επιφύλαξη. Γνωρίζουμε πως υπάρχουν κομμάτια του εαυτού τους που δεν ξέρουμε και ίσως ποτέ δε θα γνωρίσουμε· με λίγα λόγια, όσο λιγότερο ξέρουμε κάποιον, τόσο ορθότερη είναι η εντύπωσή μας για εκείνον.
Ας επιστρέψουμε όμως στους πολύ δικούς μας ανθρώπους, εκείνους που η καθημερινή τριβή μας κάνει να νιώθουμε πως δεν έχουν μυστικά από εμάς. Όσον αφορά αυτούς λοιπόν, πέφτουμε στην παγίδα να πιστέψουμε πως θα μπορούσαμε να προβλέψουμε τα πάντα. Μάλιστα απαιτούμε από εκείνους να είναι όπως τους φανταζόμαστε. Φυσικά θα πέσουμε πολλές φορές έξω και θα νιώσουμε έκπληξη. "Γιατί ο Γιώργος δε φέρθηκε έτσι;" ή "Γιατί η Μαρία μου είπε αυτό; Αφού είναι τόσο καλός άνθρωπος..."
Η επόμενη λογική σκέψη θα ήταν να μάθουμε απ' το πάθημά μας. Να πούμε στον εαυτό μας ότι είναι λογικό να μην ξέρει τα πάντα για τον άλλον, ακόμα κι αν τον γνωρίζει εκ γενετής. Αλλά όχι. Η συνήθης αντίδραση είναι να τα βάλουμε με τον άλλον, διότι βαθιά μέσα μας δεν μπορούμε να ξεριζώσουμε όσα θεωρούμε δεδομένα. Είναι επίπονη και τρομακτική η διαδικασία. Οπότε του λέμε: "Με απογοητεύεις... Εγώ άλλα περίμενα από εσένα..."
Πόσες φορές το έχετε ακούσει αυτό; Πόσες φορές νιώσατε ότι αυτά "τα άλλα" που περίμεναν από εσάς ήταν απαράδεκτα ή ανάρμοστα; Αυτό συμβαίνει επειδή έχετε κρυφές επιθυμίες, όνειρα και φιλοδοξίες που δε μοιραστήκατε με κανέναν. Και πολύ καλά κάνατε. Είναι λάθος των άλλων να προεξοφλούν τις ανάγκες σας χωρίς να σας ρωτήσουν. Φυσικά, είναι λογικό να συμβαίνει και αντίστροφα: εσείς να απογοητεύεστε από τις απρόβλεπτες και αταίριαστες (στο μυαλό σας) συμπεριφορές άλλων.
Συμπερασματικά, θα έλεγα πως έχουμε στο μυαλό μας φαντάσματα ανθρώπων, τα οποία απέχουν πολύ απ' την πραγματικότητα. Όταν ερωτευόμαστε δημιουργούμε μια ιδανική εικόνα του ερωμένου προσώπου και ζούμε μέσα σ' ένα ονειρεμένο ψέμα. Τελικά, μας φέρνει έκπληξη που το πρόσωπο είναι ένας άνθρωπος σαν εμάς κι όχι μια αιθέρια, υπέροχη ύπαρξη. Μας απογοητεύει, θα έλεγα...
Μας απογοητεύει που το παιδί μας αρνείται να ακολουθήσει τον δρόμο που στρώσαμε για εκείνο. "Μα τόσες φορές το συζητήσαμε και συμπεράναμε ότι είναι το καλύτερο για εκείνον..." Ή ίσως απλά να εκφράζαμε τις σκέψεις μας και το παιδί να κρατούσε τις δικές του για τον εαυτό του.
Μας απογοητεύει που οι άλλοι συχνά δε μας σκέφτονται. Οι γονείς μας, οι σύντροφοί μας, οι φίλοι μας. Έχουμε την απαίτηση να είναι αφοσιωμένοι σ' εμάς, διότι αυτό γνωρίσαμε: την αλληλεπίδρασή τους μαζί μας. Τίποτα περισσότερο. Οπότε ο κόσμος, όπως τον έχουμε φανταστεί, είναι ένα προσωπικό παραμύθι, φτιαγμένο από εμάς για εμάς. Το υπόλοιπο σύμπαν -και οι υπόλοιποι άνθρωποι μέσα του- γυρνάνε γύρω από τη δική μας ζωή και τις δικές μας ανάγκες. Ίσως γι' αυτό φοβόμαστε τόσο τον θάνατο, επειδή καταστρέφεται αυτός ο προσωπικός μας κόσμος...
Κλείνοντας, θα ήθελα να παραφράσω λίγο τη φράση του Σωκράτη: "Ένα γνωρίζω, ότι δε γνωρίζω κανέναν".
Είναι ακριβώς η εικασία μας ότι γνωρίζουμε σε βάθος τους ανθρώπους που συναναστρεφόμαστε. Χωρίς να το καταλαβαίνουμε, προβαίνουμε σε πολλά συμπεράσματα με βάση όσα ξέρουμε γι' αυτούς, ενώ δε μας περνάει απ' το μυαλό ίσως ότι υπάρχουν πολλά μυστικά, τα οποία μας κρύβουν. Και είναι επόμενο να μας τα κρύβουν, διότι ο καθένας θέλει τον προσωπικό του χώρο και κάποιες σκέψεις για τον εαυτό του. Όσο δεδομένο κι αν θεωρούμε κάποιον άνθρωπο, κρύβονται μέσα του πολλά περισσότερα απ' όσα μπορούμε να φανταστούμε.
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, αυτό συμβαίνει στον μέγιστο βαθμό απέναντι σε ανθρώπους που ξέρουμε για μεγαλύτερο διάστημα: πάνω απ' όλους, στους γονείς μας. Επειδή συνήθως η σχέση μας μαζί τους είναι άμεση και βαθιά, σπάνια υποπτευόμαστε πως υπάρχει ένας άλλος κόσμος που δε μας αποκαλύπτεται. Έπειτα έρχονται τα αδέρφια και οι καλύτεροι φίλοι μας. Από εκεί και πέρα όμως, όσον αφορά τους γνωστούς μας και τις περιστασιακές παρέες μας, πάντα έχουμε μια επιφύλαξη. Γνωρίζουμε πως υπάρχουν κομμάτια του εαυτού τους που δεν ξέρουμε και ίσως ποτέ δε θα γνωρίσουμε· με λίγα λόγια, όσο λιγότερο ξέρουμε κάποιον, τόσο ορθότερη είναι η εντύπωσή μας για εκείνον.
Ας επιστρέψουμε όμως στους πολύ δικούς μας ανθρώπους, εκείνους που η καθημερινή τριβή μας κάνει να νιώθουμε πως δεν έχουν μυστικά από εμάς. Όσον αφορά αυτούς λοιπόν, πέφτουμε στην παγίδα να πιστέψουμε πως θα μπορούσαμε να προβλέψουμε τα πάντα. Μάλιστα απαιτούμε από εκείνους να είναι όπως τους φανταζόμαστε. Φυσικά θα πέσουμε πολλές φορές έξω και θα νιώσουμε έκπληξη. "Γιατί ο Γιώργος δε φέρθηκε έτσι;" ή "Γιατί η Μαρία μου είπε αυτό; Αφού είναι τόσο καλός άνθρωπος..."
Η επόμενη λογική σκέψη θα ήταν να μάθουμε απ' το πάθημά μας. Να πούμε στον εαυτό μας ότι είναι λογικό να μην ξέρει τα πάντα για τον άλλον, ακόμα κι αν τον γνωρίζει εκ γενετής. Αλλά όχι. Η συνήθης αντίδραση είναι να τα βάλουμε με τον άλλον, διότι βαθιά μέσα μας δεν μπορούμε να ξεριζώσουμε όσα θεωρούμε δεδομένα. Είναι επίπονη και τρομακτική η διαδικασία. Οπότε του λέμε: "Με απογοητεύεις... Εγώ άλλα περίμενα από εσένα..."
Πόσες φορές το έχετε ακούσει αυτό; Πόσες φορές νιώσατε ότι αυτά "τα άλλα" που περίμεναν από εσάς ήταν απαράδεκτα ή ανάρμοστα; Αυτό συμβαίνει επειδή έχετε κρυφές επιθυμίες, όνειρα και φιλοδοξίες που δε μοιραστήκατε με κανέναν. Και πολύ καλά κάνατε. Είναι λάθος των άλλων να προεξοφλούν τις ανάγκες σας χωρίς να σας ρωτήσουν. Φυσικά, είναι λογικό να συμβαίνει και αντίστροφα: εσείς να απογοητεύεστε από τις απρόβλεπτες και αταίριαστες (στο μυαλό σας) συμπεριφορές άλλων.
Συμπερασματικά, θα έλεγα πως έχουμε στο μυαλό μας φαντάσματα ανθρώπων, τα οποία απέχουν πολύ απ' την πραγματικότητα. Όταν ερωτευόμαστε δημιουργούμε μια ιδανική εικόνα του ερωμένου προσώπου και ζούμε μέσα σ' ένα ονειρεμένο ψέμα. Τελικά, μας φέρνει έκπληξη που το πρόσωπο είναι ένας άνθρωπος σαν εμάς κι όχι μια αιθέρια, υπέροχη ύπαρξη. Μας απογοητεύει, θα έλεγα...
Μας απογοητεύει που το παιδί μας αρνείται να ακολουθήσει τον δρόμο που στρώσαμε για εκείνο. "Μα τόσες φορές το συζητήσαμε και συμπεράναμε ότι είναι το καλύτερο για εκείνον..." Ή ίσως απλά να εκφράζαμε τις σκέψεις μας και το παιδί να κρατούσε τις δικές του για τον εαυτό του.
Μας απογοητεύει που οι άλλοι συχνά δε μας σκέφτονται. Οι γονείς μας, οι σύντροφοί μας, οι φίλοι μας. Έχουμε την απαίτηση να είναι αφοσιωμένοι σ' εμάς, διότι αυτό γνωρίσαμε: την αλληλεπίδρασή τους μαζί μας. Τίποτα περισσότερο. Οπότε ο κόσμος, όπως τον έχουμε φανταστεί, είναι ένα προσωπικό παραμύθι, φτιαγμένο από εμάς για εμάς. Το υπόλοιπο σύμπαν -και οι υπόλοιποι άνθρωποι μέσα του- γυρνάνε γύρω από τη δική μας ζωή και τις δικές μας ανάγκες. Ίσως γι' αυτό φοβόμαστε τόσο τον θάνατο, επειδή καταστρέφεται αυτός ο προσωπικός μας κόσμος...
Κλείνοντας, θα ήθελα να παραφράσω λίγο τη φράση του Σωκράτη: "Ένα γνωρίζω, ότι δε γνωρίζω κανέναν".
Η γνώση είναι μαγική δύναμη!
ΑπάντησηΔιαγραφή